Evden eve nakliyat hizmeti, sanıldığı kadar eski olmayıp son 20 yıl içerisine sıkışıp kalmıştır. Yazılıp çizilenlerin, eski tarihler vererek kendilerine köklü imajı atfetmeye çalışanların aksine “evden eve nakliyat firmaları” 1995 yılından itibaren mantar gibi çoğalmaya başlamışlardır.
20 yıllık, 30 yıllık, 50 yıllık firma söylemlerini kullanarak kendilerine köklü firma imajı vermeye çalışan sözde evden eve nakliyat firmalarının sayısı günümüzde binlerle ifade edilir konuma gelmiştir. Büyük şehirlerde, her sokakta bir sözde evden eve nakliyat firmasına rastlanılabilmesi bunun en büyük kanıtıdır. Sektördeki günlerinin sayılı olmasına rağmen 10larca yıllık firma söylemini kullanan, hazırlattıkları web sitlerinde ve diğer reklam kanallarında da aynı köklü firma imajını şişirme ifadelerle kullanabilmektedir.
Evden eve nakliyatın yurdumuz genelinde yaygınlaşması ilk olarak 1970li yıllarda “TUZCUOĞLU NAKLİYAT”ın (Ankara merkezli, İstanbul, İzmir ve Adana Şubeleriyle) yabancı diplomatların ve askeri personelin taşınma işlemlerini, yurtdışı gidiş ve gelişlerini yapması ile başlamıştır. Tuzcuoğlu daha sonra yurt içi genelinde de yaygınlaştırarak evden eve nakliyatın temellerini atmıştır. (Tuzcuoğlu Nakliyat Kuruluş: 1893). Tuzcuoğlu Nakliyat’ı takiben İstanbul’da Hayrioğlu Nakliyat Evden Eve Taşıma hizmetlerine başlamıştır. ( Hayrioğlu Nakliyat Kuruluş: 1953) 1980’e gelindiğinde bu ikiliye, İstanbul’da birkaç tane daha evden eve nakliyat firması eklenmiş, fakat bu firmaların verdikleri hizmet kalitesinin düşük olmaları dolayısıyla ömürleri uzun olamamıştır. 1985 yılından itibaren evden eve nakliyat sektörüne tekrardan yeni yeni firmalar katıla gelmiştir. Bu firmaların kurucularına bakar isek ortak noktaları Sivas Menşeli – ve genelde akraba – olan bir zümrenin hakim olduğunu görürüz. Bunun nedeni Hayrioğlu Nakliyat’ın yanında işçilik yapmakta olan hemşehrilerinin işi öğrendiklerini zannetmelerinin ardından birer kamyon alarak, kendi seçtikleri isimler ile sektöre atılma kararı almalarıdır. 1980lerin sonuna doğru Türkiye’deki Evden Eve Nakliyat firma sayısı yaklaşık 20 civarındadır. Bu firmaların da tamamı İstanbul’da bulunmaktadır. Tam da bu esnada Ankara’da bir ilk olarak Akbaba Nakliyat kurulmuştur. İzmir’de de aynı zamanda, çok kısıtlı da olsa, bir girişim meydana gelmiştir.
Bu olayların ardından 1990lı yıllara gelindiğinde Evden Eve Nakliyat sektöründe çok büyük bir patlama meydana gelmiştir.Sektördeki firma sayısı aniden çoğalmaya başlamıştır. Bunun sebebi İstanbul’da Tuzcuoğlu’nun iş yoğunluğu sebebiyle çalıştırdığı, takviye ekiplerinde bulunan işçilerin hemen hemen hepsinin birer kamyon alarak nakliyat sektörüne atılmalarıdır. Keza bu mevsimlik ve yevmiyeli işçilerin sektöre atılmasıyla kırsaldaki çevreleri de etkilenmiş; ilginç bir şekilde kente göçü tetiklemiştir. Kırsaldaki köyünde adeta ineklerini satarak gelen bu yeni iş gücü, İstanbul’da borç harç ile iyi kötü bir kamyon alarak çalışmaya başlamışlardır. Bu etkileşim; sektördeki işgücünün yüzde doksanının Kars ve çevre menşeli olması ile de kanıtlanabilir.
1990lı yılların ortalarında piyasadaki evden eve nakliyat firması sayısı çoğalmaya devam etmiş, fakat kalite-hizmet-fiyat istikrarı yok olmuştur. Bir rezalete dönüşmeye başlayan sektör, hem taşınmak isteyen ev sahiplerini perişan etmiş, hem de piyasada düzgün hizmet üreten firmaları perdelemeye başlamışlardır. Bu rezaletle birlikte sektörden ilk kopuşlar, 80li yıllarda sektöre atılan Sivas Menşeli evden eve nakliyat firmalarının; film seti ve tekstil taşımacılığı gibi daha değişik nakliyat dallarına kaymaları ile olmuştur.
2000li yıllarla birlikte sektörde yeniden bir sayısal sıçrama meydana gelmiştir. 10yaş üstü kamyon fiyatlarının da dönemin fiyat şartlarına göre düşmesi sebebiyle; yeniden bütün Türkiye çapında il ve ilçelerde evden eve nakliyatçı patlaması yaşanmıştır. Hemen hemen 81 vilayette ve büyük ilçelerimizin hepsinde birden çok evden eve nakliyat firması kurulmuştur. Bu oluşum günümüzde dahi halen devam etmektedir. Buna paralel olarak hizmet kalitesi sıfırlanmış; fiyatlar dibe vurmuş, sektör ciddi firmalar için çekilmez hale gelmeye başlamıştır.
2005 yılında yeni bir akım sektöre hâkim olmaya başlamıştır. Adeta birbirini soymaya çalışan firmacıklar veya firmamsılar sektöre büyük bir darbe indirirler. Genelde evden eve nakliyat sektöründe çalışmakta olan işçiler kaldıkları (genelde bekar evleri) mekanlara bağlattıkları bir sabit telefon, hali hazırda var olan cep telefonları ve hazırlattıkları basit şişirme içerikli bir internet sitesi ile evden eve nakliyat firması rolü yapar hale gelmişlerdir. Bu kimseleri gerçekten evden eve nakliyat firması yetkilisi zanneden mudi müşteriler, evlerini taşımaları için bu kimselere emanet etmeye başlamışlardır. Yalnız, herhangi bir donanımı, teşkilatı, yetkisi hatta ve hatta bir kamyonu dahi olmayan bu kimselerin ev değil bir kutu dahi taşıyamayacağı aşikardır. Dolayısıyla aracı ve teşkilatı olan bir diğer sözüm ona nakliyeciye komisyon karşılığı tuttukları işleri satarlar. Zaten işi alabilmek için çok düşük fiyatlar zikreden bu kimselerin bir de üstüne üstlük komisyon karşılığı sattığı işlerin maliyetleri doğal olarak karşılanamaz düzeylere gelir. Dolayısıyla komisyon karşılığı işi alan sözüm ona evden eve nakliyat firması da zararını bir şekilde tazmin edebilmek adına türlü kurnazlıklara başvuracaktır. Genelde türlü bahanelerle ücret arttırma yoluna gidilecektir. Veyahut ufak bir araçla gelen nakliyeci yalnızca ikinci bir sefer için bir nakliye bedeli daha isteyecektir. İnsanlık onurunu çoktan geride bırakmış olan bu kimseler adeta çamurlaşarak zoraki para alma yollarının hepsini deneyeceklerdir. Eşyaları aracın üzerinde bulunan müşteri, iş ahlakına hiçbir şekilde uymayacak şekilde mağdur edilecektir.
2008 yılından itibaren günümüzde de, önceki yıllarda genelde, evden eve nakliyat işçilerinin uyguladığı bu kurnazca çalışmadan para kazanma sistemini maalesef sözüm ona evden eve nakliyat firmaları uygulamaya başlamıştır. “iş kaçmasın” mantalitesi ile zaten maliyetine aldıkları işi bir de birkaç yüz TL.’lik komisyonlarla başka nakliyecilere satmaktadırlar. Bunun gibi adi kurnazlıklar hem müşterileri yoğun stres altına sokmuş, hem onları eşyalarından vazgeçirecek düzeye getirmiş hem de evden eve nakliyat sektörünün sonuna getirmiştir.
2010 yılında, bulunduğumuz günlerde sektörde çok ciddi bir iş sıkıntısı baş göstermiştir. Bu olgu sektörün sonunu hazırlamış, sektörü tükenme noktasına getirmiştir. Niteliği dolayısıyla, herhangi bir odalaşmaya veya kurumsallaşmaya gidemeyen evden eve nakliyat sektöründe, geriye kalan birkaç gerçek şirket de değişik sektörlere temayül etmeye başlamış, dolayısıyla sektörün adi bir sokak işçiliği halini alması süreci başlamıştır.
Y. Ayhan EKİNCİ
20 yıllık, 30 yıllık, 50 yıllık firma söylemlerini kullanarak kendilerine köklü firma imajı vermeye çalışan sözde evden eve nakliyat firmalarının sayısı günümüzde binlerle ifade edilir konuma gelmiştir. Büyük şehirlerde, her sokakta bir sözde evden eve nakliyat firmasına rastlanılabilmesi bunun en büyük kanıtıdır. Sektördeki günlerinin sayılı olmasına rağmen 10larca yıllık firma söylemini kullanan, hazırlattıkları web sitlerinde ve diğer reklam kanallarında da aynı köklü firma imajını şişirme ifadelerle kullanabilmektedir.
Evden eve nakliyatın yurdumuz genelinde yaygınlaşması ilk olarak 1970li yıllarda “TUZCUOĞLU NAKLİYAT”ın (Ankara merkezli, İstanbul, İzmir ve Adana Şubeleriyle) yabancı diplomatların ve askeri personelin taşınma işlemlerini, yurtdışı gidiş ve gelişlerini yapması ile başlamıştır. Tuzcuoğlu daha sonra yurt içi genelinde de yaygınlaştırarak evden eve nakliyatın temellerini atmıştır. (Tuzcuoğlu Nakliyat Kuruluş: 1893). Tuzcuoğlu Nakliyat’ı takiben İstanbul’da Hayrioğlu Nakliyat Evden Eve Taşıma hizmetlerine başlamıştır. ( Hayrioğlu Nakliyat Kuruluş: 1953) 1980’e gelindiğinde bu ikiliye, İstanbul’da birkaç tane daha evden eve nakliyat firması eklenmiş, fakat bu firmaların verdikleri hizmet kalitesinin düşük olmaları dolayısıyla ömürleri uzun olamamıştır. 1985 yılından itibaren evden eve nakliyat sektörüne tekrardan yeni yeni firmalar katıla gelmiştir. Bu firmaların kurucularına bakar isek ortak noktaları Sivas Menşeli – ve genelde akraba – olan bir zümrenin hakim olduğunu görürüz. Bunun nedeni Hayrioğlu Nakliyat’ın yanında işçilik yapmakta olan hemşehrilerinin işi öğrendiklerini zannetmelerinin ardından birer kamyon alarak, kendi seçtikleri isimler ile sektöre atılma kararı almalarıdır. 1980lerin sonuna doğru Türkiye’deki Evden Eve Nakliyat firma sayısı yaklaşık 20 civarındadır. Bu firmaların da tamamı İstanbul’da bulunmaktadır. Tam da bu esnada Ankara’da bir ilk olarak Akbaba Nakliyat kurulmuştur. İzmir’de de aynı zamanda, çok kısıtlı da olsa, bir girişim meydana gelmiştir.
Bu olayların ardından 1990lı yıllara gelindiğinde Evden Eve Nakliyat sektöründe çok büyük bir patlama meydana gelmiştir.Sektördeki firma sayısı aniden çoğalmaya başlamıştır. Bunun sebebi İstanbul’da Tuzcuoğlu’nun iş yoğunluğu sebebiyle çalıştırdığı, takviye ekiplerinde bulunan işçilerin hemen hemen hepsinin birer kamyon alarak nakliyat sektörüne atılmalarıdır. Keza bu mevsimlik ve yevmiyeli işçilerin sektöre atılmasıyla kırsaldaki çevreleri de etkilenmiş; ilginç bir şekilde kente göçü tetiklemiştir. Kırsaldaki köyünde adeta ineklerini satarak gelen bu yeni iş gücü, İstanbul’da borç harç ile iyi kötü bir kamyon alarak çalışmaya başlamışlardır. Bu etkileşim; sektördeki işgücünün yüzde doksanının Kars ve çevre menşeli olması ile de kanıtlanabilir.
1990lı yılların ortalarında piyasadaki evden eve nakliyat firması sayısı çoğalmaya devam etmiş, fakat kalite-hizmet-fiyat istikrarı yok olmuştur. Bir rezalete dönüşmeye başlayan sektör, hem taşınmak isteyen ev sahiplerini perişan etmiş, hem de piyasada düzgün hizmet üreten firmaları perdelemeye başlamışlardır. Bu rezaletle birlikte sektörden ilk kopuşlar, 80li yıllarda sektöre atılan Sivas Menşeli evden eve nakliyat firmalarının; film seti ve tekstil taşımacılığı gibi daha değişik nakliyat dallarına kaymaları ile olmuştur.
2000li yıllarla birlikte sektörde yeniden bir sayısal sıçrama meydana gelmiştir. 10yaş üstü kamyon fiyatlarının da dönemin fiyat şartlarına göre düşmesi sebebiyle; yeniden bütün Türkiye çapında il ve ilçelerde evden eve nakliyatçı patlaması yaşanmıştır. Hemen hemen 81 vilayette ve büyük ilçelerimizin hepsinde birden çok evden eve nakliyat firması kurulmuştur. Bu oluşum günümüzde dahi halen devam etmektedir. Buna paralel olarak hizmet kalitesi sıfırlanmış; fiyatlar dibe vurmuş, sektör ciddi firmalar için çekilmez hale gelmeye başlamıştır.
2005 yılında yeni bir akım sektöre hâkim olmaya başlamıştır. Adeta birbirini soymaya çalışan firmacıklar veya firmamsılar sektöre büyük bir darbe indirirler. Genelde evden eve nakliyat sektöründe çalışmakta olan işçiler kaldıkları (genelde bekar evleri) mekanlara bağlattıkları bir sabit telefon, hali hazırda var olan cep telefonları ve hazırlattıkları basit şişirme içerikli bir internet sitesi ile evden eve nakliyat firması rolü yapar hale gelmişlerdir. Bu kimseleri gerçekten evden eve nakliyat firması yetkilisi zanneden mudi müşteriler, evlerini taşımaları için bu kimselere emanet etmeye başlamışlardır. Yalnız, herhangi bir donanımı, teşkilatı, yetkisi hatta ve hatta bir kamyonu dahi olmayan bu kimselerin ev değil bir kutu dahi taşıyamayacağı aşikardır. Dolayısıyla aracı ve teşkilatı olan bir diğer sözüm ona nakliyeciye komisyon karşılığı tuttukları işleri satarlar. Zaten işi alabilmek için çok düşük fiyatlar zikreden bu kimselerin bir de üstüne üstlük komisyon karşılığı sattığı işlerin maliyetleri doğal olarak karşılanamaz düzeylere gelir. Dolayısıyla komisyon karşılığı işi alan sözüm ona evden eve nakliyat firması da zararını bir şekilde tazmin edebilmek adına türlü kurnazlıklara başvuracaktır. Genelde türlü bahanelerle ücret arttırma yoluna gidilecektir. Veyahut ufak bir araçla gelen nakliyeci yalnızca ikinci bir sefer için bir nakliye bedeli daha isteyecektir. İnsanlık onurunu çoktan geride bırakmış olan bu kimseler adeta çamurlaşarak zoraki para alma yollarının hepsini deneyeceklerdir. Eşyaları aracın üzerinde bulunan müşteri, iş ahlakına hiçbir şekilde uymayacak şekilde mağdur edilecektir.
2008 yılından itibaren günümüzde de, önceki yıllarda genelde, evden eve nakliyat işçilerinin uyguladığı bu kurnazca çalışmadan para kazanma sistemini maalesef sözüm ona evden eve nakliyat firmaları uygulamaya başlamıştır. “iş kaçmasın” mantalitesi ile zaten maliyetine aldıkları işi bir de birkaç yüz TL.’lik komisyonlarla başka nakliyecilere satmaktadırlar. Bunun gibi adi kurnazlıklar hem müşterileri yoğun stres altına sokmuş, hem onları eşyalarından vazgeçirecek düzeye getirmiş hem de evden eve nakliyat sektörünün sonuna getirmiştir.
2010 yılında, bulunduğumuz günlerde sektörde çok ciddi bir iş sıkıntısı baş göstermiştir. Bu olgu sektörün sonunu hazırlamış, sektörü tükenme noktasına getirmiştir. Niteliği dolayısıyla, herhangi bir odalaşmaya veya kurumsallaşmaya gidemeyen evden eve nakliyat sektöründe, geriye kalan birkaç gerçek şirket de değişik sektörlere temayül etmeye başlamış, dolayısıyla sektörün adi bir sokak işçiliği halini alması süreci başlamıştır.
Y. Ayhan EKİNCİ